Ekonomia Azúl ho Planu Asaun kona-ba Promosaun Ekonomia Tasi ne’ebé Reziliente no Sustentável iha Timor-Leste [2025 – 2035]

Konsulta Públika (11 – 30 setembru 2025)

Primeira faze konsulta públika relasiona ho «Ekonomia Azul: Polítika no Planu Asaun kona-ba Promosaun Ekonomia Tasi ne’ebé Reziliente no Sustentável iha Timor-Leste».

Iha ámbitu promosaun ekonomia tasi ne’ebé reziliente no sustentável, no nia pilár fundamentál mak abordajen  ekosistémika, Governu Timor-Leste hakarak valoriza nia tasi ho nia rekursus mariñus, liuhusi planeamentu ida ne’ebé ekilibradu iha nia utilizasaun ho dezenvolvimentu atividades ekonómikas, atu salvaguarda kapasidade ekosistemas mariñus hodi suporta atividade hirak-ne’e,no mós ninia rekuperasaun.

Iha 25 juñu 2025, Konsellu Ministrus aprova ona, ein-prinsípiu, “Ekonomia Azúl: Polítika ho Planu Asaun kona-ba Promosaun Ekonomia Tasi ne’ebé Reziliente no Sustentável iha Timor-Leste”.

Polítika ne’e, aleinde materializa kompromisu IX Governu Konstitusionál nian atu promove formas hodi diversifika ekonomia ba kreximentu sustentável nasaun nian, define vizaun polítika no estratéjika ba asaun ne’ebé aposta iha potensiál akonómiku rekursus mariñus ho forma ekilibrada no ho nesesidades konkorrentes hanesan protesaun ho konservasaun meiu ambiente mariñu ho reziliénsia ambientál.

La’ós de’it tanba dezenvolvimentu nasionál ne’ebé tenke mai husi no ba ema hotu-hotu, maibé mós tanba boas polítikas públikas tenke informadas ho baze iha koñesimentu, experiénsias ho nesesidades husi sidadaun hotu-hotu, ne’e mak konvida EMA HOTU atu kontribui ba finalizasaun “Ekonomia Azúl: Polítika ho Planu Asaun kona-ba Promosaun Ekonomia Tasi ida ne’ebé Reziliente no Sustentável iha Timor-Leste”.

Partisipasaun ho envolvimentu maka’as husi partes interesadas bele kontribui hodi reforsa demokrasia no transparénsia iha prosesus. Nune’e, Governu, akadémikus ho setór privadu —, no mós parseirus dezenvolvimentu, bele kontribui ho forma konstrutiva ba prosesu desizaun polítika.

Períodu konsulta públika online sei hala’o husi dia 11 to’o 30 setembru 2025.

Atu hetan kópia Ekonomia Azúl: Polítika ho Planu Asaun kona-ba Promosaun Ekonomia Azúl Tasi nian ne’ebé reziliente no Sustentável iha Timor-Leste, KLIKE IHA NE’E!

Se hakarak fó imi-nia feedback kona-ba Ekonomia Azúl: Polítika ho Planu Asaun ba Promosaun Ekonomia Tasi  ne’ebé Reziliente no Sustentável iha Timor-Leste, deskarrega FORMULÁRIU FEEDBACK IHA-NE’E!

Haruka imi-nia formuláriu komentárius ba: consultapublica@gftm.gov.tl

** Presiza iha atensaun katak segunda faze Konsulta Públika, ne’ebé sei envolve divulgasaun ba autoridades ho komunidades lokais, tenke hahú iha inísiu outubru 2025.

AVIZU LEGAL

AVIZU IMPORTANTE

Website ida ne’e Gabinete Fronteiras Marítimas husi Konsellu ba Delimitasaun Definitiva ba Fronteiras Marítimas fornese hodi fasilita ema sira ne’ebé lee website ida ne’e, atu aprende kona ba Timor-Leste nia luta ba fronteirs marítimas permanente. Konsellu ba Delimitasaun Definitiva ba Fronteiras Marítimas no Gabinete Fronteiras Marítimas la simu responsabilidade legal saida deit ba konfiansa ba informasaun saida deit mak iha website ne’e (inklui link ba dokumentu esternu sira). Informasaun iha ne’e hanesan rezumu deit no la bele foti hanesan akonsellamentu legal. Informasaun ho opiniaun sira hato’o iha website ne’e no informasaun hirak ne’ebé ligadu la reprezenta diplomátiku no la limite ka afeta direitu Konsellu ba Delimitasaun Definitiva ba Fronteiras Marítimas, Gabinete Fronteiras Marítimas, ka Governu Timor-Leste.

Se iha no bele, Gabinete Fronteiras Marítimas fornese anexu no link sira iha lian Tetun.